Όταν η ψυχολόγος λείπει ταξίδι για δουλειές (και πώς θα ισορροπήσουμε το ενδιάμεσο κενό φροντίδας)

Το καλοκαίρι μπορεί να είναι μια περίοδος χαλάρωσης της εργασιακής καθημερινότητας, ανάκτησης των δυνάμεων μας, σωματικής και πνευματικής αναζωογόνησης. Μπορεί όμως και να μας γεμίσει με άγχος, ξυπνώντας τους χειρότερους φόβους της υπαρξιακής μας μοναξιάς καθώς η ρουτίνα αλλάζει, οι φίλοι σκορπίζουν σε εκδρομές και οι επαγγελματίες υγείας που μας παρακολουθούν, βάζουν ολιγοήμερο λουκέτο στα γραφεία τους για να γεμίσουν τις δικές τους μπαταρίες. Η τελευταία εκδοχή γεμίζει αρκετούς ανθρώπους με το επιπρόσθετο στρες μιας πιθανής υποτροπής στα συμπτώματα που βιώνουν, δημιουργώντας τους τη δυσφορία του να πρέπει να ζήσουν για λίγο εκτός των προγραμματισμένων συναντήσεων με τον θεραπευτή που τους στηρίζει ψυχολογικά. Κάθε χρόνο, τέτοια εποχή, οι οργανισμοί ψυχικής υγείας εκδίδουν οδηγίες για την πρόληψη και τη διατήρηση ενός καλού προγράμματος συντήρησης της δουλειάς που έχει γίνει όλο τον προηγούμενο χρόνο, για να βοηθήσουν τους ωφελούμενους από προγράμματα να εμπιστευτούν τις δικές τους δυνάμεις, να μη χάσουν τον προσανατολισμό τους και να οργανώσουν το υποστηρικτικό πλαίσιο που θα τους συντροφεύσει την περίοδο που θα μείνουν εκτός θεραπευτικών συνεδριών. Παρακάτω είναι μερικοί τρόποι με τους οποίους είναι εφικτό να χτίσουμε τη γέφυρα ανάμεσα στην επαγγελματική βοήθεια όλης της προηγούμενης περιόδου και την αυτοφροντίδα των ημερών κατά τις οποίες υπάρχει μικρότερη πρόσβαση σε υπηρεσίες στήριξης.

Γιατί είναι σημαντικό να χτίσουμε αυτή τη γέφυρα;

Όταν αισθανόμαστε καλά, το τελευταίο πράγμα που θα θέλαμε να συμβεί είναι μια υποτροπή στα συμπτώματα ψυχικής νόσου. Ως υποτροπή θεωρείται η επιστροφή μέρους ή όλων εκείνων των ενοχλήσεων που δυσκολεύουν τη ζωή και μας βγάζουν εκτός προγράμματος, ακόμα και εκτός λειτουργίας. Η πρόληψη και η διατήρηση ενός καλού προγράμματος, βρίσκονται στη βάση της διαδρομής για την διατήρηση της καλής, ψυχικής υγείας. Αυτό μπορεί να ακούγεται αρχικά ως κάτι δύσκολο ή περιττό, πρόκειται όμως για την χάραξη μικρών, εφικτών βημάτων και στόχων που θα μας οδηγήσουν σταδιακά και χωρίς βιασύνη σε μεγαλύτερες και σημαντικότερες κατακτήσεις. Η α) έγκαιρη ανίχνευση των ενοχλήσεων που μπορεί να οδηγήσουν σε μια υποτροπή της νόσου, οι β) πρώτες βοήθειες ψυχικής υγείας σε τέτοιο ενδεχόμενο, το γ) υποστηρικτικό πλαίσιο που θα κληθεί να μας συνοδέψει σε μια δύσκολη διαδρομή και η δ) βοήθεια από κάθε λογής εξωτερικούς συνεργάτες είναι τέσσερα από τα βήματα που πρέπει να περιλαμβάνει ένα πλάνο αυτονόμησης και προσωρινής λειτουργίας εκτός του επίσημου προγράμματος θεραπείας με τον επαγγελματία υγείας που μας παρακολουθεί .

Από πού ξεκινάμε;

Είναι σημαντικό να έχουμε συζητήσει εκ των προτέρων και διεξοδικά σχετικά με την περίοδο κατά την οποία η ψυχολόγος μας (ή και εμείς οι ίδιοι) θα βρισκόμαστε εκτός γραφείου. Αυτό βοηθάει στο να αποσαφηνίσουμε πιθανούς προβληματισμούς, να χαράξουμε εκ των προτέρων και από κοινού μια διαδρομή αυτοβοήθειας στις διακοπές και να έχουμε συμφωνήσει σε όλα τα σενάρια πρώτων βοηθειών ψυχικής υγείας, σε περίπτωση που αναπάντεχα προκύψει μια κρίση. Χρειάζεται να παραμείνουμε ανοιχτοί και ειλικρινείς σχετικά με τους φόβους και τις ανησυχίες που έχουμε για το καλοκαίρι καθώς η εποχή έχει τις δικές της δυσκολίες (άνοδος της θερμοκρασίας που προκαλεί δυσφορία, απομόνωση στην τσιμεντούπολη, αλλαγή συνηθειών, ματαίωση από την προσπάθεια να ακολουθήσουμε προγράμματα που έχουν φτιάξει άλλοι ή αδυναμία να βρεθούμε κάπου «καλοκαιρινά», όπως βλέπουμε να κάνουν οι φίλοι μας στα κοινωνικά δίκτυα). Η σύντομη διακοπή του επίσημου προγράμματος θεραπειών όμως, μπορεί να γίνει και μια θαυμάσια ευκαιρία προκειμένου να βάλουμε σε εφαρμογή όλες τις δεξιότητες που καλλιεργήσαμε κατά το προηγούμενο διάστημα. Ακόμα, το καλοκαίρι μπορεί να προσφέρει μεγαλύτερα κίνητρα για έξοδο από το σπίτι και για επαφή με τη φύση και τη θάλασσα: είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για οικο-θεραπεία.

Η έγκαιρη ανίχνευση βοηθάει ένα άτομο να κατανοεί τις περιόδους στις οποίες αισθάνεται ευάλωτο ή επιρρεπές σε αλλαγές στον τρόπο συμπεριφοράς και στη συνεργασία του με το προσωπικό υγείας που συνεργάζεται. Στην έγκαιρη ανίχνευση ένα άτομο μπορεί να εκπαιδευτεί να λειτουργεί ως παρατηρητής/τρια του εαυτού του/της. Να βλέπει και να αναγνωρίζει τυχόν αλλαγές στη διάθεση και τη συμπεριφορά. Να αναζητά βοήθεια και υποστήριξη από άτομα εμπιστοσύνης. Να ακολουθεί ένα πρόγραμμα υγιεινής διατροφής και άσκησης.

Η ανίχνευση και το πλάνο έγκαιρης παρέμβασης για τους ανθρώπους που φροντίζουμε είναι η τελευταία, απολύτως απαραίτητη «παρακαταθήκη» που αφήνουμε πίσω μας πριν βάλουμε μπροστά τις μηχανές για μια καλοκαιρινή απόδραση με σεβασμό και με ασφάλεια από όλους και προς όλους.