Τα Τρία Σκαλοπάτια της Αλήθειας: μια συνέντευξη με την Δέσποινα Αυγουστινάκη*

* Η Δέσποινα Αυγουστινάκη γεννήθηκε στη Σητεία Λασιθίου. Εργάζεται ως δασκάλα στο Ηράκλειο Κρήτης. Ποιήματα και κείμενα της έχουν δημοσιευτεί σε λογοτεχνικά περιοδικά και ποιητικά ιστολόγια, στο διαδίκτυο καθώς και στον τοπικό τύπο. Μερικά από τα έργα της βρίσκονται εδώ: Protagon: Ποίημα, 2013 Poetics - Τετράδιο Ελληνικής Ποίησης: Ποίημα 2014 Poeticanet: Ποιήματα, Τεύχος 24, 2015 Ποιείν :Ποιήματα, 2016 Τεθλασμένη Ψηφιακή Βιβλιοθήκη: Ποιήματα,2013, 2015 Ένα λιβάδι στην ομίχλη ονειρεύεται: Ποιήματα, 2016 Fractal: Ποιήματα, 2016 Fractal: Τριλογία διηγημάτων, 2017 LIFO: Τριλογία διηγημάτων, 2017.

Είναι επίσης η συγγραφέας του βιβλίου Ανάμνησις, Στα χνάρια της πρώτης γλώσσας (2017). Βρείτε το ιστολόγιο της εδώ.

Η κοινότητα του The Healing Tree φιλοξενεί σήμερα στο the book club μια συνέντευξη με την Δέσποινα Αυγουστινάκη, προτείνοντας τα Τρία Σκαλοπάτια της Αλήθειας ως το ιδανικό βιβλίο διακοπών για ενδοσκόπηση και προβληματισμό.

Τι διαπραγματεύεται το βιβλίο «Τα τρία σκαλοπάτια της Αλήθειας»; Ποια ήταν η αφορμή και η έμπνευση για τη συγγραφή του;

Με αφορμή ένα άρθρο εφημερίδας της εποχής το οποίο μου έστειλε ένας καλός φίλος άρχισα να ψάχνω τις εφημερίδες του Μεσοπολέμου στο Ρέθυμνο. Το ταξίδι κράτησε αρκετά κι ήταν υπέροχο.

Από το άρθρο αυτό δημιουργήθηκε αρχικά το πρώτο διήγημα με τίτλο «Η ματωμένη λεμονιά».

Η ιδέα της τριλογίας γεννήθηκε αμέσως μετά από την ανάγκη μου να δείξω πως ένα γεγονός αυτό καθαυτό μπορεί να είναι ένα και μια η αλήθεια του, μα όλοι εμείς αυτό που μοιραζόμαστε τελικά σαν το αφηγούμαστε είναι η δική μας οπτική, η δική μας αλήθεια. Άπειρες οι γωνίες θέασης. Άπειρες κι οι αλήθειες.

Στο βιβλίο περιέχονται οχτώ τριλογίες διηγημάτων βασισμένες σε αληθινές ιστορίες του Μεσοπολέμου στο Ρέθυμνο. Οχτώ τριλογίες για το πολυδιάστατο της θεώρησης των γεγονότων.

Κάθε ιστορία ιδωμένη με τα μάτια τριών ηρώων της και όχι μόνο.

Τα ερωτήματα που τίθενται στις σελίδες του πολλά:

Ένα γεγονός έχει τελικά μια αλήθεια;

Πόσο μπορούμε να το δούμε καθαρά, απαλλαγμένο από το βίωμα, το συναίσθημα, την προσωπικότητα, τις ανάγκες, τους φόβους τις προσδοκίες μας;

Πόσο απαλλαγμένες είναι οι διηγήσεις για το γεγονός από όλα ετούτα;

Το θέμα του βιβλίου έχει να κάνει με τις οπτικές γωνίες θεώρησης των γεγονότων και είναι μια πρόκληση για τον αναγνώστη να «δουλέψει» μέσα του την ιδέα των διαφορετικών πτυχών της αλήθειας: το βιβλίο μοιάζει με άσκηση πάνω στην δική μας ανάλυση. Έχουν λοιπόν «Τα τρία σκαλοπάτια της Αλήθειας» ψυχοθεραπευτικό χαρακτήρα;

Οι διαφορετικές οπτικές του ίδιου γεγονότος μας κάνουν να δούμε τα πάντα μ’ άλλο μάτι. Αυτό καθ’ αυτό είναι απόλυτα ψυχοθεραπευτικό. Η κάθε τριλογία βασίζεται σε μια αληθινή ιστορία ιδωμένη κάθε φορά από τα μάτια ενός άλλου της ήρωα και ενίοτε μέσα από τα μάτια μιας ολόκληρης κοινωνίας. Καλείται λοιπόν ο αναγνώστης να δει αυτές τις διαφορετικές εκδοχές της ίδιας ιστορίας να μπει στα παπούτσια του άλλου ήρωα ακόμα κι αυτού που δεν συμπαθεί τόσο.

Έρχεται κατ’ αυτόν τον τρόπο σε επαφή με διαφορετικές αλήθειες ενός και μόνου γεγονότος και διαπιστώνει πως έχει ο ίδιος άμεση σχέση με την κατασκευή της πραγματικότητας. Αυτό του αυξάνει την εσωτερική του δύναμη. Τον κάνει να κατανοήσει πως στην πραγματικότητα που ζει είναι ο ίδιος συγκατασκευαστής, οπότε έχει μεγαλύτερη δύναμη απ’ όση φαντάζεται ή απ’ όση τον έχουν αφήσει να πιστέψει. Ενθαρρύνεται να αρχίσει να βλέπει τον κόσμο μέσα από τα μάτια του άλλου σταματώντας να έχει μια μονοδιάστατη αντίληψη της πραγματικότητας βάσει των βιωμάτων, των φόβων, των προσδοκιών, των αναγκών, των συναισθημάτων και της προσωπικότητάς του. Του δίνεται η δυνατότητα να δει τον κόσμο με έναν καινούργιο τρόπο. Να αποκτήσει κάτι παραπάνω από ενσυναίσθηση. Να νιώσει και να καταλάβει πως η αλήθεια είναι μια και ταυτόσημη του καθαρού γεγονότος. Αυτό που αποτελεί την αποκάλυψη είναι πως ενώ η αλήθεια είναι μια οι γωνίες θέασης και οι αλήθειες όπως τις αντιλαμβανόμαστε ως τώρα είναι άπειρες. Όσες και τα μάτια που κοιτάζουν.

Το βιβλίο βασίζεται σε αληθινές ιστορίες του Μεσοπολέμου στο Ρέθυμνο αλλά τελικά ο αναγνώστης είναι ενεργός συνδιαμορφωτής του συμπεράσματος που προκύπτει στο τέλος: τι είναι η αλήθεια και πόσο εμπεριέχει το εσωτερικό βίωμα;

Η αλήθεια, όπως λέει ο Ιμπν Χαλντούν, μοιάζει με το νερό που παίρνει το σχήμα του δοχείου που το περιέχει. Ο Λακάν με τη σειρά του ισχυρίζεται πως η αλήθεια έχει τη δομή μιας μυθοπλασίας.

Η αλήθεια ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Είναι κάτι πραγματικό. Το θέμα είναι πως η πραγματικότητα η δική μου δεν είναι ταυτόσημη με την πραγματικότητα του άλλου. Για παράδειγμα, εγώ μπορώ να πω: «Σ’ αυτή την αίθουσα, η μόνη έξοδος βρίσκεται στα δεξιά». Για τους υπόλοιπους που έχουν μπροστά τους εμένα η πόρτα εξόδου μπορεί να βρίσκεται στ’ αριστερά τους, αλλά είναι απολύτως αλήθεια πως η πόρτα, για εμένα, είναι στα δεξιά μου.

Το κάθε γεγονός, βέβαια, ως γεγονός είναι ένα και μία η αλήθεια του. Όλα τα υπόλοιπα είναι η οπτική μας πάνω σε αυτό, οι υποθέσεις, οι φόβοι, οι προσδοκίες, τα βιώματά μας όπως ακριβώς προβάλλονται πάνω στο γεγονός.

Το θέμα είναι πως μάθαμε από κούνια να μην βλέπουμε το γεγονός όπως ακριβώς είναι καθαρό κι απαλλαγμένο από κάθε είδους υπόθεση ή ερμηνεία. Μάθαμε να λέμε αλήθεια τις υποθέσεις και τις ερμηνείες που κάνουμε γι’ αυτό βάσει των βιωμάτων, των φόβων, των προσδοκιών, των αναγκών, των συναισθημάτων και της προσωπικότητάς μας.

Θυμηθείτε τους φυλακισμένους στο σπήλαιο του Πλάτωνα. Δεν γνωρίζουν πως είναι φυλακισμένοι μήτε πως οι σκιές που βλέπουν στον τοίχο της σπηλιάς κι αυτοί αντιλαμβάνονται ως αλήθεια είναι οι σκιές κόσμου που κινείται μπροστά από το φως φωτιάς που καίει πίσω από την πλάτη τους.

Έτσι κι εμείς, δεχόμαστε για αλήθεια την πραγματικότητα που κατασκευάζουμε οι ίδιοι βασισμένοι στα βιώματα, τους φόβους, τα συναισθήματα, τις υποθέσεις και τις προσδοκίες μας. Έπειτα αγωνιζόμαστε να αποδείξουμε και να παλέψουμε ο καθείς για την αλήθεια τη δική του. Κι έρχεται ο χωρισμός, ο πόνος, ο πόλεμος το αίμα.

Ποια είναι τα επόμενα σας σχέδια;

Τα σχέδιά μου είναι να συνεχίσω να γράφω ό,τι έρχεται στα δάκτυλα απ’ το νου και την καρδιά. Αυτή την περίοδο κάνω έρευνα για ένα νέο βιβλίο. Με έχει ενθουσιάσει η ιδέα του η οποία γεννήθηκε μέσα μου σε στιγμή απόλυτης χαλάρωσης και άρχισε να παίρνει σχήμα μετά τη συζήτηση με φιλικό μου πρόσωπο. Τελικά οι ιδέες θα έρχονται πάντα σε στιγμές χαλάρωσης και απόλυτης γαλήνης σε εκείνο ακριβώς το σημείο που δίχως να το καταλάβεις ενώνεται ο νους κι η καρδιά με τα δάκτυλα ή το στόμα και θα παίρνουν σχήμα καθώς τις μοιράζεσαι βάζοντάς τις σε λέξεις.

Εύχομαι «Τα τρία σκαλοπάτια της Αλήθειας» να οδηγήσουν τον καθένα στο μονοπάτι που ποθεί η ψυχή του.