Στη γη του Κάφκα

“Μέρα νύχτα χτυπάμε μια κάρτα.

Στη γη του Κάφκα.

Χάσαμε τη μπάλα κι ας μας τα ‘πανε αλλιώς.

Ξόφλησε ο κόσμος ο παλιός.

Τα λεφτά μας βγήκαν άχρηστα κι αυτά.

Τα καλά λεφτά μας μάς ρίξανε στα κάτεργα.”

(απόσπασμα από τραγούδι της Νατάσας Μποφίλιου)

Η Νατάσα Μποφίλιου είναι μια δημοφιλής καλλιτέχνις που εκφράζεται μέσα από τα τραγούδια και τις δηλώσεις της. Στην τελευταία της εξόρμηση στο Λονδίνο, φόρεσε τα ρούχα ενός ελληνικού brand και φωτογραφήθηκε, πράγμα πολύ όμορφο: η ελληνική μόδα σνομπάρεται τραγικά από τους ίδιους του Έλληνες παρόλο που υπάρχουν δεκάδες βιοτέχνες της που χρειάζονται την στήριξη μας, την επικοινωνία της δουλειάς τους, τις επισημάνσεις μας (tag στα κοινωνικά δίκτυα) στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Η ελληνική μόδα θα έπρεπε να είναι βιομηχανία αλλά έχουμε, επί δεκαετίες, το κόμπλεξ των εισαγόμενων. Πολλοί από τους ανεξάρτητους δημιουργούς προσπαθούν να τα βγάζουν πέρα με νύχια και με δόντια και βεβαίως γυρεύουν τον επώνυμο που θα αναδείξει τη δουλειά τους. Αν είναι και φίλος/η τους, τόσο το καλύτερο. Όλα τα παραπάνω, ωστόσο, δεν είχαν καμία σημασία στον δημόσιο διάλογο καθώς οι εντυπώσεις για μια ακόμη φορά εξαντλήθηκαν στις συγκρίσεις της ηθικής υπεροχής δεξιών-αριστερών.

Η υποκρισία στο ελληνικό πολιτικό τοπίο που υποκρύπτεται πίσω από όσους κατηγορούν «αριστερούς και δεξιούς» για το πώς ζουν ή το πώς θα έπρεπε να ζουν, είναι αποτέλεσμα του λαϊκισμού στον οποίο επενδύουν τα πολιτικά κόμματα και ο οποίος οδηγεί διαχρονικά στην κατάχρηση εξουσίας. Αυτό προκύπτει από τον δείκτη της αποτελεσματικότητας της κυβέρνησης, σύμφωνα με επίσημα δεδομένα για την Ελλάδα από το 1996 έως το 2021, που καταγράφει τις αντιλήψεις για την ποιότητα των δημόσιων υπηρεσιών, την ποιότητα της δημόσιας υπηρεσίας καθαυτής, τον βαθμό ανεξαρτησίας της από πολιτικές πιέσεις, την ποιότητα διαμόρφωσης και εφαρμογής πολιτικών, τον έλεγχο της διαφθοράς και την αξιοπιστία της δέσμευσης των εκάστοτε κυβερνήσεων σε τέτοιες πολιτικές (Πηγη: Παγκόσμια Τράπεζα).

Αν λάβουμε υπόψη διαχρονικά την αναλογία κρατικών δαπανών προς το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) που κυμαίνεται γύρω στο 50 τοις εκατό, όπως και ο τελευταίος προϋπολογισμός, τότε η λογική αριστερός/δεξιός δεν στέκει.

Αναλογίες κρατικών δαπανών προς το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν στο επίπεδο του 50% συναντάμε και σε άλλες χώρες, όπως στις λεγόμενες “σοσιαλιστικές” σκανδιναβικές, μεταξύ άλλων. Δεν παύουν όμως να είναι καπιταλιστικές χώρες της ελεύθερης αγοράς, με τις οικονομίες τους πλήρως ανοιχτές, που εμπορεύονται παγκοσμίως, όπως οι περισσότερες χώρες στον κόσμο. Διαφέρουν ωστόσο ως προς τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζονται το κοινωνικό τους κράτος και ως προς την άκρως υψηλή αποτελεσματικότητα των κυβερνήσεων τους, συγκριτικά με την Ελλάδα (για παράδειγμα, η ελληνική κυβερνητική αποτελεσματικότητα στην παγκόσμια κλίμακα βρίσκεται στην 58η θέση σε σύγκριση με χώρες όπως η Δανία και η Φινλανδία, οι οποίες και βρίσκονται στις πρώτες δέκα θέσεις). Αυτές οι διαφορές παραγνωρίζονται από πολλούς ανθρώπους.

Η απάντηση σε ό,τι αφορά στην Ελλάδα είναι ότι υπάρχει τεράστιο επίπεδο οικονομικού αναλφαβητισμού σε συνάρτηση με την κατάχρηση εξουσίας από πλευράς κυβερνήσεων, με πρώτη και κύρια αδυναμία την μη ανεξαρτησία του δημόσιου τομέα που είναι εγκλωβισμένη σε αυτό το παιχνίδι. Έτσι, με αφορμή ένα ωραίο παλτό, χτίζεται εκ νέου μια λαϊκίστικη ρητορική από ανθρώπους που είναι συνηθισμένοι να τρέχουν πίσω από την ουρά τους.

* Η Δέσποινα Λιμνιωτάκη είναι Κοινωνική Ψυχολόγος, Συνιδρύτρια της The Healing Tree community for Mental Health. Ο κ. Στηβ Μπακάλης είναι οικονομολόγος. Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο Marketnews.gr την 6η Δεκεμβρίου 2022.