Ημέρα της Γυναίκας 2022 #BreakTheBias

Στο φεμινιστικό της πόνημα TheDialectic of Sex, η Shulamith Firestone - μία από τις συγγραφείς που θαυμάζω κυρίως για την επιμονή που είχε να γράφει για θέματα ταμπού που ο κόσμος δεν συζητούσε ποτέ - υποστήριξε ότι οι περισσότερες γυναίκες έχουν την πολιτική ενασχόληση ως αυτοσκοπό, γυρεύοντας ένα κανάλι μέσα από το οποίο να διοχετεύσουν το θυμό τους, χωρίς απαραίτητα να προχωράνε ποτέ στη διαδικασία της μετουσίωσης αυτής της δραστηριότητας σε χειροπιαστό έργο για μια καλύτερη ζωή. Ο προβληματισμός της στασιμότητας στις συλλογικές προσπάθειες των γυναικών, παρόλη την κινητικότητα των ακτιβιστριών (αλλά ο ακτιβισμός δεν είναι πολιτική), συναντάται τόσο στη βιβλιογραφία όσο και στην πραγματική ζωή. Έχουμε πάμπολλες γυναίκες σε ηγετικές θέσεις ομάδων, μικροεπιχειρήσεων, συλλόγων, επιτροπών, ΜΚΟ και άλλων οργανώσεων που ισχυρίζονται ότι εργάζονται για να αλλάξουν τον κόσμο αλλά το πώς ακριβώς συμβαίνει αυτό κανένας δεν μπορεί να αποτιμήσει. Ίσως επειδή ένας μεγάλος αριθμός δηλώνει ανοιχτά, ενίοτε με υπερηφάνεια, ότι δεν ασχολείται με την πολιτική (εννοώντας ότι δεν αγγίζουν θέματα που δεν αρέσουν ή δεν έχουν εγκριθεί από το statusquo, γιατί οπωσδήποτε κατά τα άλλα δέχονται χορηγίες, επιτρέπουν στην «κακή πολιτική» να πλαισιώσει ή χρηματοδοτήσει τις εκδηλώσεις τους ή κάνουν έμμεσες και άμεσες αναφορές στο ίδιο το σύστημα του οποίου τη γυάλινη οροφή υποτίθεται ότι θέλουν να σπάσουν). Επομένως, έχουμε όλους τους λόγους να πιστεύουμε ότι η πολιτικές προσπάθειες που διαταράζουν τις τοξικές ισορροπίες, που οδηγούν σε αλλαγές και που βελτιώνουν τις συνθήκες διαβίωσης κόντρα στο πατριαρχικό ρεύμα, είναι ένα «σπορ» για τις λίγες και τις γενναίες και ότι η αδελφή μας η Shulamith είχε δίκιο όταν πίστευε ότι η φωνασκούσα πλειοψηφία είναι απλά χομπίστριες που κάνουν και από πάνω κακό στο φεμινιστικό κίνημα, παρέχοντας το άλλοθι ότι «δουλεύουμε για ένα καλύτερο κόσμο» ενόσω οι πράξεις τους είναι αθεράπευτα αυτοαναφορικές.

Έχουμε όμως σήμερα ένας συμπαγές, στιβαρό, φεμινιστικό κίνημα στην Ελλάδα; Και αν ναι, τότε πώς καταλήγουμε τελευταίες σε θέματα ισότητας των φύλων στην Ευρώπη; Η υπερδραστηριότητα των media, τα φιλιούνται-αγκαλιάζονται των δράσεων υπέρ της ισότητας και τα συνέδρια επί του θέματος, δεν μεταφράζονται σε θετικά αποτελέσματα. Μπορεί όμως αυτό να συμβαίνει και εξαιτίας των παραπάνω – η Ariel Levy υποστηρίζει το ότι, αν εσύ έχεις γίνει executive αλλά οι συνθήκες ζωής των γυναικών γύρω σου παραμένουν οι ίδιες, τότε δεν έχει σημειωθεί καμία πρόοδος. Το μόνο που έχει σημειωθεί είναι η αλλαγή του οπτικού σου πεδίου που έχει ανέβει ένα επίπεδο και έχει παραμυθιαστεί ότι και οι υπόλοιπες έχουμε ανέβει.

Η πιο «επικίνδυνη» φράση που άκουσα την εβδομάδα που μας πέρασε ήταν αυτή της συντονίστριας των Νομικών Υπηρεσιών του Κέντρου Διοτίμα που είπε ότι «από την πολύχρονη εμπειρία μας, μπορούμε να δηλώσουμε ότι το προβληματικό σύστημα απόκρισης των Αρχών μπορεί τελικά να οδηγήσει στην αύξηση των γυναικοκτονιών». Ν’ αγιάσει το στόμα σου. Η εμμονική επανάληψη της προτροπής «Μίλα!» (προφανώς δεν υπονοώ το να μη μιλήσει κανείς) χωρίς προηγούμενη χαρτογράφηση του τι γίνεται μετά που θα μιλήσεις και χωρίς την ταυτόχρονη προσπάθεια βελτίωσης και εξειδίκευσης του Άγιου Δισκοπότηρου που ονομάζεται Αρχές, φτιάχνει ένα επικίνδυνο σύνθημα για όλες εμάς τις βολεμένες που δεν έχουμε να ρισκάρουμε τίποτα, απέναντι σε γυναίκες που έχουν να ρισκάρουν τα πάντα.

Δύο έρευνες κάνουν τα πράγματα ακόμη πιο ανησυχητικά για την αορατότητα των γυναικών σήμερα. Αφενός η δημοσίευση του Παρατηρητηρίου Ελληνικής Οικονομίας των Γιώργου Μανάλη και Μάνου Ματσαγγάνη, ρίχνει φως σε μία ανησυχητική πρωτιά της Ελλάδας στην ανεπίσημη μακροχρόνια φροντίδα που παρέχεται από γυναίκες στο σπίτι. Η γκρίζα οικονομία ή η στείρα εκμετάλλευση εργατριών γίνονται με τις ευλογίες του κράτους που δεν χρειάζεται να φτιάξει υποδομές και με ξεδιάντροπη καλλιέργεια κουλτούρας «ανθρωπχιάς» που επιβραβεύει την απομόνωση εξαρτημένων μελών και φροντιστών μέσα σε τέσσερις τοίχους. Το θέμα είναι λιγότερο γκλάμορους από τις μισθολογικές διαφορές για τις οποίες τα φεμινιστικά thinktank μάς έχουν πρήξει ενώ όλοι γνωρίζουμε σιωπηλά ότι ούτε μισθοί υπάρχουν, ούτε δουλειές (η ανεργία και η επισφάλεια για τις γυναίκες, στην πανδημία, εκτοξεύτηκαν), ούτε ευκαιρίες, ούτε έξοδος από το τούνελ στο εγγύς μέλλον.

Η άλλη έρευνα που τσίμπησα από την εφημερίδα τα Νέα ήταν εκείνη που έλεγε ότι οι περισσότερες κακοποιημένες γυναίκες τελικά δεν καταφεύγουν στα κέντρα φιλοξενίας κακοποιημένων γυναικών (ακόμα κι αν υποθέταμε ότι τις χωρούσαν) αλλά πηγαίνουν σε συγγενικά πρόσωπα όταν φεύγουν από το κακοποιητικό σπίτι. Το κρίνω ως πολύ σοβαρό καθώς έχω την υποψία ότι «τα συγγενικά σπίτια» είναι αυτά που εξαρχής δημιούργησαν το θύμα. Ένα θύμα κατασκευάζεται σε βάθος χρόνου.

Δυο προκλήσεις για τις οποίες θα χρειαστεί να δουλέψουμε άμεσα είναι αυτές της ψυχικής υγείας των γυναικών - που επηρεάστηκαν περισσότερο κατά τη διάρκεια της πανδημίας - και φυσικά, ο σχεδιασμός για τις επιβιώσασες του πολέμου στην Ουκρανία που θα φιλοξενηθούν στην πατρίδα μας. Καμία από τις παραπάνω δεν έχει την παραμικρή σχέση με ακτιβισμό ή φιλανθρωπία. Είναι καθαρή πολιτική για την αλλαγή.

Ήθελα να παρουσιάσω μερικά βιβλία που θα πρότεινα σε μια εισαγωγή σε ένα φανταστικό μάθημα «Φεμινισμός 101».

Ο μήνας Μάρτιος είναι αφιερωμένος στην αφήγηση της ιστορίας από την δική της σκοπιά. Ας την ακούσουμε, με ανοιχτά ρολά, αυτιά και μάτια.