Παιδική Εγκληματικότητα

Αν ρίξουμε μια ματιά στο διεθνή τύπο, σίγουρα θα βρεθούμε μπροστά σε ανατριχιαστικές αναφορές εγκληματικών πράξεων ή αποκαλύψεις για τη δράση ανηλίκων που, έχοντας «αποκηρύξει» την παιδικότητα τους, εμφανίζουν παραβατική, αποκλίνουσα συμπεριφορά: αφαίρεση ζωής με οποιονδήποτε τρόπο, βανδαλισμούς, ξυλοδαρμό ή ληστείες σε μαγαζιά. Τα κρούσματα αυτά, με όλο το οικονομικό και ψυχολογικό κόστος που εμπεριέχουν, μέχρι κάποια χρόνια πριν θεωρούνταν συνηθισμένα φαινόμενα νοσηρών κοινωνιών κάποιων άλλων χωρών. Σήμερα, το έγκλημα είναι ορατό και μας απασχολεί εξίσου και στην χώρα μας.

Οι κοινωνιολογικές μελέτες μιλούσαν για εξωτικές πόλεις, όπως το Ρίο ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας, στις οποίες το έγκλημα εμφανίζεται ως μέσο επιβίωσης, ή για βιομηχανικές περιοχές, όπως το Μάντσεστερ της Αγγλίας, όπου η ανεργία και η απουσία εκπαιδευτικών ευκαιριών δημιουργούν συνθήκες ανταγωνιστικότητας και αλληλοσπαραγμού. Για εμάς τους Έλληνες, το καλό κλίμα, οι καλοκαιρινές διακοπές στα νησιά, η δυναμική της οικογένειας και το υποστηρικτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο αυτή λειτουργεί, θεωρούνταν επί χρόνια υπεύθυνα για την εξουδετέρωση κάθε φυσικής ροπής στο έγκλημα, σε σημείο που οποιαδήποτε πράξη που οδηγούσε στο αντίθετο συμπέρασμα να χρεώνεται σε κάποιους άλλους. Από την άλλη μεριά, περιστατικά παιδικής εγκληματικότητας δεν συναντούσαν τα φώτα της δημοσιότητας ή θεωρούνταν ανύπαρκτα. Όλα αυτά σήμερα έχουν αλλάξει.

Η παιδική εγκληματικότητα είναι θέμα δύσκολο να ερευνηθεί σε όλες του τις πτυχές, λόγω της ευαίσθητης φύσης της παιδικής ψυχής που δεν σηκώνει πειραματισμούς καθώς και της αμυντικής στάσης που κρατά η οικογένεια απέναντι στις παραμέτρους του μεγαλώματος και της ανατροφής των μικρότερων μελών. Η πλήρης κατανόηση των θεμάτων αυτών αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση για το μέλλον κοινωνιολογικών, ψυχολογικών και εγκληματολογικών σπουδών.

Τίποτα δεν είναι πιο πιθανό να επηρεάσει την ανθρώπινη συμπεριφορά από τις εμπειρίες ενός παιδιού τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Οι συναισθηματικές συνθήκες που επικρατούν στο περιβάλλον του, η ένταση και τα αντιφατικά μηνύματα που μπορεί να εναλλάσσονται στην οικογένεια, προκαλούν στο παιδί σύγχυση. Αυτή η σύγχυση είναι που θα το κάνει αργότερα να στραφεί για υποκατάστατα ευτυχίας σε ομάδες και κοινότητες έξω από το σπίτι, ομάδες μέσα στις οποίες το παιδί θα δημιουργήσει έναν εναλλακτικό κόσμο που θα του χαρίσει το “κύρος”, την ασφάλεια ή την αποδοχή που ενδεχομένως του λείπουν. 'Οταν βρεθούν τα εσωτερικά κομμάτια του παζλ που απουσιάζουν σε μη-δομημένα περιβάλλοντα, μια “ιδεολογία” μπορεί να γεννηθεί: αυτή της βίας, του αφανισμού ή της επιβολής στον άλλο.

Ανεξάρτητα από τις πεποιθήσεις του καθενός, η εγκληματικότητα αφορά στις κοινότητες που ζούμε και μεγαλώνουμε αλληλοεξαρτώμενοι. Μαζί συνδιαμορφώνουμε τον νομοταγή και τον παραβάτη. Αυτό, ας γίνει κατανοητό προτού αναζητήσουμε τις ευθύνες οπουδήποτε αλλού εκτός από το πρόσωπο που αντικρίζουμε κάθε πρωί στον καθρέπτη.