Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις – Συχνότερες Ερωτήσεις

(Ευχαριστούμε πολύ το Women On Top για την δημοσίευση της συνέντευξης):

Είναι εύκολο για κάποιον να ξεκινήσει μια Κοιν.Σ.Επ; Είναι βιώσιμη; Τι δυσκολίες αντιμετωπίζουν οι κοινωνικοί επιχειρηματίες; Πώς θα καταλάβω ποιο είδος Κοιν.Σ.Επ είναι το καταλληλότερο για μένα;

Θέλεις να φτιάξεις μια Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση;

Η Δέσποινα Λιμνιωτάκη, Ψυχολόγος MSc, Συνιδρύτρια και Πρόεδρος της Κοιν.Σ.Επ Κοινωνικής Φροντίδας The Healing Tree μοιράζεται μαζί μας λίγη από την εμπειρία και τις γνώσεις που έχει αποκτήσει ως κοινωνική επιχειρηματίας.

Τι είναι Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση (Κοιν.Σ.Επ); Σε τι διαφέρει από μια κλασική κερδοσκοπική επιχείρηση;

Οι Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις είναι αστικοί συνεταιρισμοί με κοινωνικό σκοπό και εμπορική ιδιότητα. Αυτό σημαίνει ότι αναζητούν επιχειρηματικές λύσεις σε κοινωνικά προβλήματα και ακολουθούν ένα μοντέλο ανάπτυξης που συνδυάζει την ατομική πρωτοβουλία με τον κοινωνικό αντίκτυπο. Διαφέρουν από μια κλασική κερδοσκοπική επιχείρηση ως προς την συμμετοχική λήψη αποφάσεων και την ισότιμη, ομαδική εργασία. Δεν έχουμε δηλαδή το μοντέλο του ενός ιδιοκτήτη και των υπαλλήλων του σε καθεστώς εξαρτημένης εργασίας («βασίζομαι σε σένα για να κάνω τη δουλειά») αλλά των συνεργατών που ενώνονται οικειοθελώς για να προτείνουν τρόπους επίλυσης ενός προβλήματος ή εξυπηρέτησης μιας κοινωνικής ανάγκης, γνωρίζοντας ότι τόσο οι κίνδυνοι όσο και τα οφέλη ενός τέτοιου εγχειρήματος είναι κοινή μοίρα. Οι Κοιν.Σ.Επ μπορούν να λειτουργήσουν επικουρικά ως προς τις δημόσιες δομές και τους φορείς, καλύπτοντας κενά ή γεφυρώνοντας αποστάσεις τις οποίες η πολιτεία αδυνατεί να καλύψει εγκαίρως και αποτελεσματικά.

Υπάρχει ένα μόνο είδος Κοιν.Σ.Επ; Αν όχι, πώς θα καταλάβω ποιο είδος είναι το καταλληλότερο για μένα;

Υπάρχουν οι κοινωνικές επιχειρήσεις Ένταξης, Κοινωνικής φροντίδας και Συλλογικού/Παραγωγικού σκοπού. Οι εργαζόμενοι σε αυτές μπορεί να είναι μέλη ευπαθών ομάδων που ζητούν μια δεύτερη ευκαιρία στη ζωή (ΑΜΕΑ, πρώην φυλακισμένοι, χρήστες ουσιών και μετανάστες), μπορεί να αποσκοπούν στην παροχή υπηρεσιών προνοιακού σκοπού ή να δραστηριοποιούνται σε τομείς όπως η μεταποίηση, η διατήρηση παραδοσιακών δραστηριοτήτων και η τοπική ανάπτυξη μέσω παραγωγής ντόπιων προϊόντων. Όλα αυτά τα χρόνια οι κοινωνικές επιχειρήσεις έχουν αναστήσει κοινότητες που κινδύνευαν να ερημώσουν λόγω έλλειψης αντικειμένου απασχόλησης του πληθυσμού, έχουν δώσει δουλειά σε ανθρώπους με ιδιαίτερα ταλέντα και δεξιότητες, έχουν αναδείξει πολιτιστικές πρωτοβουλίες και έχουν συμβάλλει στην προώθηση της εθνικής μας κληρονομιάς. Σημαντικό ρόλο συνεχίζουν να παίζουν οι γυναικείοι συνεταιρισμοί, που πρώτοι έβαλαν το λιθαράκι για την καταπολέμηση της ανεργίας στην επαρχία. Καταλαβαίνουμε ποιο είδος είναι για μας όταν ταιριάξουμε τις ικανότητες και την αγάπη μας για ένα αντικείμενο με την αυθεντική διάθεση για προσφορά.

Είναι όλες οι ιδέες κατάλληλες για να γίνουν Κοιν.Σ.Επ;

Σε όλες τις επιχειρήσεις ξεκινάς από μια καλή ιδέα, αλλά στις Κοινωνικές κάνεις κάτι περισσότερο: προτείνεις τρόπους προκειμένου να βρεθεί λύση σε ένα επιτακτικό κοινωνικό πρόβλημα και αυτό το πρόβλημα βρίσκεται στην βάση του στρατηγικού πλάνου με το οποίο θα προχωρήσεις. Δεν πρόκειται δηλαδή απλά για μια «ιδέα» αλλά για μια ανάγκη, ένα σύνολο βημάτων που απαιτούν προσεκτικό σχεδιασμό, διαρκή ανατροφοδότηση και reality check, την ικανότητα να διακρίνεις αν είσαι συντονισμένος με την πραγματικότητα στην οποία απευθύνεσαι. Δεν μπορείς να είσαι υπερβολικά αισιόδοξος προτού πραγματικά αρχίσεις να βοηθάς τους ανθρώπους που βρίσκονται γύρω σου με έναν ξεκάθαρο, συστηματικό και μετρήσιμο τρόπο. Επιπλέον, δεν πρόκειται για παροχή υπηρεσιών αλλά για έργο στο οποίο θα κριθείς και θα λογοδοτήσεις μια και οι Κοιν.Σ.Επ παρουσιάζουν κάθε χρόνο σχέδιο δραστηριοτήτων και απολογισμό προηγούμενης χρονιάς στο Υπουργείο Εργασίας.

Είναι εύκολο για κάποιον να ξεκινήσει μια Κοιν.Σ.Επ; Είναι πιο εύκολο από μια Ο.Ε., για παράδειγμα;

Θεωρητικά είναι εύκολο και σίγουρα οι διαδικασίες συνεχώς απλουστεύονται σε σχέση με το παρελθόν. Ωστόσο το γεγονός ότι στην χώρα μας δεν έχουμε ευρέως αναπτύξει συνεταιριστική κουλτούρα σε συνδυασμό με τις υπηρεσίες που υπολειτουργούν, κάνει τα πράγματα να εξελίσσονται αργά. Αρκετοί λογιστές ή σύμβουλοι δεν γνωρίζουν για την κοινωνική επιχειρηματικότητα, με αποτέλεσμα να μην έχεις ποιον να συμβουλευτείς και να γίνονται λάθη που κοστίζουν σε πρόστιμα, ειδικά στην επαρχία. Ο περισσότερος κόσμος δε γνωρίζει τι είναι οι Κοιν.Σ.Επ ή τι μπορούν να κάνουν γι’ αυτόν. Υποτίθεται ότι οι Κοιν.Σ.Επ είναι επιχειρήσεις «χαμηλού ρίσκου», επειδή ενθαρρύνονται αλλαγές από την πολιτεία (ταμείο κοινωνικής οικονομίας, συνεργασίες με φορείς κ.λ.π) αλλά υπάρχει ο κίνδυνος να μην ξεκινήσεις καθόλου να δουλεύεις, λόγω της ασυνεννοησίας και των καθυστερήσεων στις διαδικασίες.

Είναι βιώσιμη μια Κοιν.Σ.Επ; Έχει περισσότερες πιθανότητες να σταθεί στα πόδια της απ’ ότι μια επιχείρηση με άλλη εταιρική μορφή;

Οι Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις φτιάχνονται με γνώμονα την μακροβιότητα και την αειφόρο ανάπτυξη. Για να δημιουργήσεις αντίκτυπο πρέπει να σχεδιάσεις το επιχειρηματικό σου πρόγραμμα με τρόπο που να καλύπτει ανθρώπινες ανάγκες, που όμως βρίσκονται εκεί σήμερα, αύριο και τον επόμενο χρόνο. Οι Κοιν.Σ.Επ δεν είναι επιχειρήσεις – πυροτεχνήματα. Από την άλλη, είναι τόσο βιώσιμες όσο τις κάνουν ο σχεδιασμός, η επιμονή και οι προσπάθειες των μελών της. Μια Κοιν.Σ.Επ είναι δυνατή από την στιγμή που αναγνωρίζεται στην πράξη η ισότιμη συμμετοχή των μελών της στη λήψη αποφάσεων και στις διεργασίες ανάπτυξης. Αυτή η συμμετοχή την διαφοροποιεί από άλλες, top-down επιχειρήσεις. Επιπλέον, η κοινωνική επιχείρηση είναι βιώσιμη όσο καταφέρνει να ενθαρρύνει και να βοηθά ανθρώπους να ανακτήσουν τη χαμένη κοινωνική τους ταυτότητα, ως ενεργά, αξιόπιστα και πολύτιμα μέλη μιας ευρύτερης ομάδας. Διαφορετικά, δεν έχει λόγο ύπαρξης.

Τι δυσκολίες αντιμετωπίζουν οι κοινωνικοί επιχειρηματίες;

Τη γνωστή σε όλους γραφειοκρατία. Το μεγαλύτερο στοίχημα των κοινωνικών επιχειρηματιών της χώρας, όμως, είναι να επικοινωνήσουν σωστά την ταυτότητα και το όραμά τους στην κοινωνία – να βοηθήσουν στην καλλιέργεια συνεργατικής κουλτούρας και ανάληψης ευθυνών για την επίλυση των προβλημάτων που μαστίζουν την Ελλάδα. Είμαστε πολύ πίσω σε αυτό το θέμα. Τα περιμένουμε όλα έτοιμα και δεν παράγουμε λύσεις. Εξίσου σημαντική είναι η διατήρηση της ισορροπίας ανάμεσα στην παραγωγή κέρδους και στην επένδυση αυτού σε κοινωνικούς σκοπούς που εξυπηρετούν το ευρύ κοινό και κάνουν την ζωή των ανθρώπων καλύτερη.

Ποιο είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο που έχεις συναντήσει μέχρι σήμερα;

Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις εμφανίζονται δειλά αλλά σταθερά στην Ελλάδα από το 2000 και ακόμα πιο πριν η έννοια του κοινωνικού αντίκτυπου δεν ήταν ξένη προς εμάς. Ωστόσο ο κόσμος δεν τις γνωρίζει, ούτε ξέρει πώς να συμπεριφερθεί ως προς αυτές, όχι μόνο ως καταναλωτής αλλά ως μέλος, συμμέτοχος, συνεργάτης, μελλοντικός εργαζόμενος ή συνιδρυτής μιας Κοιν.Σ.Επ. Αυτό με πληγώνει διότι πρόκειται περί απώλειας ευκαιριών για όλους μας. Να θέλεις να συνεργαστείς με ανθρώπους και να μην έχουν ακούσει ούτε τα βασικά για την κοινωνική επιχειρηματικότητα: αυτό είναι ένα εμπόδιο που έχει να κάνει με την νοοτροπία μας.

Από πού ξεκινάει κάποιος προκειμένου να φτιάξει μια Κοιν.Σ. Επ;

Από την ομάδα, τους ανθρώπους που θα απαντήσουν με το μυαλό και τις ικανότητές τους σε ένα πρόβλημα που μαστίζει τον τόπο και με τους οποίους θα οραματιστείτε από κοινού ένα καλύτερο μέλλον.