Απώλεια και ζώα συντροφιάς*

* Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πατρίς στις 16/07/2018

Όταν μιλάμε για απώλεια, ίσως να μην σπουδαιολογούμε την κατάσταση στην οποία μπορεί να βρεθεί ένα άτομο χάνοντας το αγαπημένο του κατοικίδιο ζώο. Για πολλούς ανθρώπους, ένα ζώο συντροφιάς δεν είναι απλά ένας σκύλος ή μία γάτα αλλά ένας σύντροφος ζωής και ένας πολύτιμος βοηθός για όσους αντιμετωπίζουν προβλήματα όρασης ή κίνησης. Είναι, επομένως, λογικό και αναμενόμενο γι’ αυτούς να αισθάνονται τα ίδια συναισθήματα θλίψης και πένθους που θα βίωναν στον χαμό ενός μέλους οικογένειας. Συμβαίνει όμως και το αντίθετο: ένα κατοικίδιο ζώο είναι ικανό να βοηθήσει την διαδικασία διαχείρισης της απώλειας, να απαλύνει την μοναξιά των ηλικιωμένων ανθρώπων και να συμβάλλει στην διατήρηση ισορροπίας για όσους υποφέρουν από ψυχικές νόσους.

Γι’ αυτό το θέμα μιλήσαμε με την κ. Δέσποινα Λιμνιωτάκη, Ψυχολόγο MSc, ειδικευμένη σε θέματα διαχείρισης πένθους:

Υπάρχουν άνθρωποι που θα πενθήσουν για το αγαπημένο τους κατοικίδιο;

Ίσως όχι με το ίδιο τελετουργικό που χρησιμοποιούμε όταν χάνουμε έναν άνθρωπο - τα συναισθήματα όμως είναι εξίσου έντονα ενώ μπορεί να οδηγήσουν σε συναισθηματικά αδιέξοδα. Η αντίδρασή μας στην απώλεια έχει σχέση με την ηλικία μας, τον βαθμό οικειότητας, την θέση που είχε το κατοικίδιο στην ζωή μας και τον τρόπο που αυτό χάθηκε. Για πολλούς ανθρώπους το κατοικίδιο είναι το παιδί τους ή το αδελφάκι τους. Τα παιδιά πρωτομαθαίνουν τον θάνατο μέσα από την φθορά και τον αφανισμό του φυσικού περιβάλλοντος. Άλλες φορές το κατοικίδιο είχε ρόλο βοηθού σε εργασίες. Το πένθος είναι έτσι ή αλλιώς πολύ προσωπική υπόθεση για να σου υπαγορεύσει κάποιος τι θα αισθανθείς, πότε και για ποιον λόγο.

Ποια είναι τα συναισθήματα από τα οποία περνάει κανείς σε αυτές τις περιπτώσεις;

Είναι ακριβώς τα ίδια με οποιαδήποτε άλλη απώλεια: θλίψη, ματαίωση, φόβος, ανασφάλεια για την καθημερινότητα και άλλα που έχουν να κάνουν με την προσωπική διαδρομή του καθενός από μας. Αν όμως κάποιος ζούσε μόνος ή χρειαζόταν ένα σκύλο-οδηγό για να κυκλοφορεί αυτόνομα στην καθημερινότητά του, καταλαβαίνετε ότι το γεγονός είναι βαρύνουσας σημασίας αφού θα χρειαστεί πρακτική βοήθεια στο να μάθει να κάνει κάποια πράγματα από την αρχή ή να συνηθίσει κάποια διαφορετική κατάσταση. Τα κατοικίδια μάς χαρίζουν μια αίσθηση θαλπωρής και ασφάλειας, μας κάνουν να πιστεύουμε ότι ένα πλάσμα μας αγαπάει και φυσικά εξαρτάται από μας. Ξαφνικά, μένουμε μόνοι. Υπάρχει πολλή μοναξιά στον θρήνο για ένα κατοικίδιο ζώο και αναμνήσεις που μπορεί να μείνουν χαραγμένες στην μνήμη μας για χρόνια με τρόπο που να μην έχει συμβεί με κάποιον άνθρωπο. Είναι σημαντικό να μην ντρεπόμαστε να εκφραστούμε σε σχέση με την συγκεκριμένη απώλεια και να αναζητήσουμε επαγγελματική βοήθεια όταν τα πράγματα δυσκολέψουν.

Τι γίνεται σε περίπτωση που ένα ζώο έρχεται να βοηθήσει το άτομο που πενθεί;

Στο ταίριασμα ανθρώπων που πενθούν με κατοικίδια ζώα, υπάρχει πάντα ελπίδα για «ίαση». Αυτό που θέλω να πω είναι ότι τα κατοικίδια παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανακουφιστική φροντίδα συγγενών τεθνεώτων αλλά και στην φροντίδα ανθρώπων που υποφέρουν από χρόνιες νόσους. Στα «θεραπευτικά» ζώα συγκαταλέγονται κυρίως οι σκύλοι, οι γάτες, τα κουνέλια, τα άλογα, τα ψάρια και τα πουλιά. Η συγκατοίκηση με ένα κατοικίδιο και η άδολη αγάπη που δίνουμε και εισπράττουμε βελτιώνουν την συνολική μας φυσική κατάσταση βοηθώντας μας να κρατήσουμε χαμηλά τα επίπεδα του άγχους και της αρτηριακής πίεσης και ψηλά το ηθικό. Στην περίπτωση των ψυχικών παθήσεων, τα κατοικίδια φαίνεται να μειώνουν τα επίπεδα κατάθλιψης και να μετριάζουν τα συμπτώματα της διπολικής διαταραχής, ενώ υπάρχουν μαρτυρίες ανθρώπων που παραδέχονται ότι η συμβίωση με ένα ζώο τους έσωσε από σκέψεις για αυτοκτονία. Ήδη σε όλο τον κόσμο λειτουργούν προγράμματα στα οποία εκπαιδευμένοι σκύλοι συμβιώνουν με ασθενείς σε νοσοκομεία, ψυχιατρικά ιδρύματα, ξενώνες ατόμων με άνοια και σε ορφανοτροφεία για τα παιδιά που χρειάζονται να έχουν την αίσθηση της οικογένειας. Αυτό είναι τα κατοικίδια, η οικογένειά μας, κάποιος που φροντίζουμε και μας φροντίζει με τον δικό του τρόπο.

Διαβάστε ακόμα: Animal-assisted Therapy - Θεραπεία με την βοήθεια των ζώων