Φοιτητική ζωή και άγχος

Για πολλούς ανθρώπους, τα φοιτητικά χρόνια μένουν χαραγμένα στη μνήμη ως μια περίοδος ξεγνοιασιάς, προσωπικής επανάστασης αλλά και πειραματισμών. Κι αυτό επειδή λίγο πριν την είσοδο στην αγορά εργασίας, οι φοιτητές έχουν την ευκαιρία και κυρίως το χρόνο να δοκιμάσουν έναν άλλο τρόπο ζωής: να γνωρίσουν καινούρια πράγματα, να βιώσουν μια σχετική ανεξαρτησία από το σπίτι και την οικογένεια, να εξερευνήσουν τι τους ταιριάζει και τι όχι, να αποκτήσουν ταυτότητα, λόγο και αυτοπεποίθηση. Λίγοι όμως από τους ανθρώπους που νοσταλγούν τη φοιτητική ζωή μετά από μια μακρά και κουραστική επαγγελματική θητεία θα καταφέρουν να θυμηθούν τα προβλήματα που αντιμετώπισαν στο δρόμο για την ανακάλυψη του εαυτού τους. Σήμερα, με τις αυξανόμενες δυσκολίες στη διαχείριση του οικογενειακού budget που δημιουργεί περιορισμό στις επιλογές των παιδιών, οι φοιτητές αγχώνονται παραπάνω αναλαμβάνοντας την ευθύνη της συνετής οικονομικής διαχείρισης των σπουδών τους, της μη-απομάκρυνσης από την οικογενειακή εστία (με την αντίστοιχη καθυστέρηση στο κόψιμο του ομφάλιου λώρου) και φυσικά της αναζήτησης εργασίας για την παράλληλη χρηματοδότηση των σπουδών τους. Τι άλλα αγκάθια όμως κρύβει η διαδρομή μέχρι το πτυχίο;

Ας δούμε μερικούς προβληματισμούς που στοιχειώνουν συχνότερα τα νέα παιδιά που ξεκινούν τώρα την ζωή τους:

Αγωνία

Κάνει την εμφάνισή της στα σχολικά χρόνια και στοιχειώνει την προσπάθεια των νέων παιδιών να εισαχθούν σε ένα ακαδημαϊκό ίδρυμα της Ελλάδας. Το άγχος ριζώνει μέσα τους και πολλές φορές συνεχίζει να τους «συντροφεύει» για όλη την υπόλοιπη ζωή, επειδή πίσω του κρύβει τις απαιτήσεις που έχει κάθε οικογένεια για τους απογόνους της – απαιτήσεις δηλαδή που συχνά αποτελούν φόρο κληρονομιάς παλαιότερων γενεών. Άγχος πριν την εισαγωγή σε ένα ακαδημαϊκό ίδρυμα λοιπόν, άγχος κατά τη διάρκεια των σπουδών, άγχος και μετά την αποφοίτηση, μια ατέλειωτη αποφοίτηση που, συχνά, δεν βρίσκει το αντίκρισμα που θα ήθελαν τα ίδια τα παιδιά στην αγορά εργασίας.

Έλλειψη ικανοποίησης από το αντικείμενο των σπουδών

Λόγω έλλειψης σωστού επαγγελματικού προσανατολισμού, ένας μεγάλος αριθμός νέων καταλήγουν να σπουδάζουν πράγματα που δεν τους αφορούν, τους απογοητεύουν ή δεν τους ταιριάζουν. Οι σπουδές των νέων παιδιών δεν αντιπροσωπεύουν πάντα εκείνο το κομμάτι του εαυτού τους που αγαπάνε και που θα ήθελαν να λάμπει προς τα έξω. Αν και κάθε άνθρωπος έχει τις δικές του κλίσεις, πολλά ταλέντα δυστυχώς δεν καταφέρνουν να αναδειχθούν και να καλλιεργηθούν στο σχολείο. Αντίθετα, αρκετές δεξιότητες θάβονται στην εφηβεία, μέσα σε ένα σύστημα που ευνοεί την ομοιομορφία και καταπνίγει την κριτική σκέψη.

Μέχρι που φτάνει η αναζήτηση;

Οι φοιτητές επιδίδονται σε διάφορους πειραματισμούς που διεκδικούν το χρόνο και πολλές φορές την υγεία τους. Καταχρήσεις, αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες, αλλαγές στις ώρες ύπνου, υιοθέτηση ενός αντικομφορμιστικού τρόπου ζωής: σύγχρονοι επαναστάτες με ή χωρίς αιτία, εντάσσονται σε διάφορες ιδεολογικές και κοινωνικοπολιτικές παρατάξεις, αγωνιζόμενοι για ένα καλύτερο μέλλον. Δοκιμάζουν και δοκιμάζονται μέσα από πολλαπλές, ακραίες διαπροσωπικές σχέσεις. Η αναζήτηση ταυτότητας συνεχίζεται με τη συμμετοχή σε ομάδες, σεμινάρια, ταξιδιωτικές απόπειρες, ατέλειωτες συζητήσεις με τους φίλους, και με την αποστασιοποίηση από την οικογένεια.

Μοναξιά

Πολλά νέα παιδιά στο πανεπιστήμιο στερούνται εκείνων των φίλων στους οποίους θα μπορούσαν να στηριχτούν και από τους οποίους θα μπορούσαν να λάβουν εμψύχωση, ή κάποιου άλλου είδους βοήθεια. Αν και γίνονται μέλη παρέας, στην πραγματικότητα νοιώθουν μόνα και «ξεκρέμαστα». Οι φίλοι από το σχολείο σκορπίζουν και οι νεαροί φοιτητές ανακαλύπτουν ότι, καθώς περνούν τα χρόνια, είναι δυσκολότερο για τους ανθρώπους να δημιουργήσουν και να διατηρήσουν ισχυρούς δεσμούς με τους άλλους.

Εθισμός από αλκοόλ / τοξικές ουσίες

Για πολλούς φοιτητές η κατάχρηση οινοπνεύματος ή ουσιών είναι η αρχή μιας μεγάλης περιπέτειας. Η οικογένεια ενός φοιτητή που ζει μακριά από το σπίτι του, είναι συνήθως η τελευταία που μαθαίνει τι του συμβαίνει. Από την άλλη μεριά ο εθισμός στο αλκοόλ, μπορεί να παραμείνει για μεγάλο χρονικό διάστημα κρυφός, μια κα δεν παρουσιάζουν όλοι οι άνθρωποι την ίδια συμπτωματολογία. Επίσης, συχνά, οι καταχρήσεις συγχέονται με τον τρόπο ζωής ενός ανθρώπου (δικαιολογίες όπως «έτσι είναι το στυλ του», «πίνει λίγο παραπάνω όταν βγει με τους φίλους του» είναι συχνές).

Κατάθλιψη

Η κατάθλιψη μπορεί να χτυπήσει την πόρτα ενός νέου παιδιού στην κορύφωση της μοναξιάς και των προβλημάτων που αντιμετωπίζει. Η κατάθλιψη μπορεί να πάρει κλινικές διαστάσεις αν δεν είμαστε προσεκτικοί, αλλά δύσκολα γίνεται αντιληπτή ανάμεσα στους φοιτητικούς κύκλους, τόσο επειδή συγχέεται με την ιδιοσυγκρασία ενός ανθρώπου - λέμε δηλαδή για παράδειγμα πως «ο τάδε είναι έτσι, αυτός είναι ο χαρακτήρας του» – όσο και γιατί οι φοιτητικές κοινότητες ευνοούν την ανωνυμία και είναι ανεκτικές στη διαφορετικότητα (ακόμα κι αν η «διαφορετικότητα» είναι απλώς μια μάσκα κάτω από την οποία κρύβεται ένα ψυχολογικό πρόβλημα)

Κακή διαχείριση πόρων

Πόσα ακριβώς χρήματα χρειάζεται ένας φοιτητής το μήνα προκειμένου να επιβιώσει; Οι αριθμοί είναι άγνωστοι, καθώς η έλλειψη οικονομικού προγραμματισμού τόσο από τη μεριά των οικογενειών των φοιτητών, όσο και από τις φοιτητικές κοινότητες, που θα όφειλαν να προασπίζουν τα οικονομικά δικαιώματα των μελών τους, μετατρέπει το χαρτζιλίκι τους σε βορά των κερδοσκόπων.

Μετά το πτυχίο, τι;

Οι περισσότεροι φοιτητές εξαντλούν όλη τους την ενέργεια και διάθεση προσπαθώντας απεγνωσμένα να “περάσουν” τα μαθήματά τους, ξεκομμένοι από την έρευνα και την επιχειρηματικότητα, με μικρή καθοδήγηση, κυνηγώντας το χαρτί και όχι την γενική μόρφωση. Επιλέγουν σχολές με μοναδικό κριτήριο την κατοπινή ευκολία στην εύρεση εργασίας. Ωστόσο τα δεδομένα αλλάζουν από χρόνο σε χρόνο, δημιουργώντας ανθρώπους που δεν είναι ικανοποιημένοι από το αντικείμενό τους, που φοβούνται να ξεκινήσουν από την αρχή, που αισθάνονται αδικημένοι από τη ζωή ή το κράτος.

Υπάρχουν πολλά πράγματα στα οποία θα μπορούσαν να εστιάσουν οι φοιτητές, αν είχαν λάβει προηγούμενη σωστή καθοδήγηση από το σπίτι και το σχολείο. Μια ισορροπημένη συναισθηματική ζωή, μια ζωή χωρίς εντάσεις ή υπερβολές στη σχέση με τους γονείς και το πραγματικό νόημα των ακαδημαϊκών σπουδών: η έρευνα, η αναζήτηση καινοτόμων μεθόδων και πρακτικών, η διασύνδεση με την πανεπιστημιακή κοινότητα αλλά και την κοινότητα στην οποία θα ζήσουν και θα εργαστούν – αυτά είναι τα τρία πράγματα στα οποία δεν εκπαιδεύονται τα παιδιά μας. Δεν μαθαίνουν να επενδύουν στις γνώσεις τους, να πατάνε στα πόδια τους, να ανταγωνίζονται μονάχα τον εαυτό τους και όχι τον γείτονα.

Οι συστηματικές συναντήσεις με επαγγελματία της ψυχικής υγείας που πολλές φορές ξεκινούν σε αυτές τις ηλικίες, είναι ένας δρόμος που επιλέγουν πολλοί φοιτητές προκειμένου να βάλουν προτεραιότητες και να επαναεπινοήσουν τον εαυτό τους.