Προς μία κοινωνική ψυχολογία/ψυχιατρική...

Αν υπάρχουν περιορισμοί στην εφαρμογή και στην εξάπλωση της κοινωνικής Ψυχολογίας/Ψυχιατρικής, αυτοί σίγουρα προέρχονται από την ουσία των δύο συνθετικών του όρου: από την ίδια την κοινωνία και την επιστήμη της Ψυχιατρικής.

Η Κοινωνική Ψυχολογία/Ψυχιατρική έδωσε μεγαλύτερη έμφαση στην αποασυλοποίηση της ψυχικής νόσου και στην εγκατάσταση δομών και υπηρεσιών στον πυρήνα μιας κοινότητας. Η αναγνώριση του ρόλου του ψυχικού παράγοντα στην εξέλιξη μιας ασθένειας αλλά και η ενδυνάμωση των ασθενών μέσα από την ψυχοθεραπεία και τις συμπληρωματικές μεθόδους αντιμετώπισης ενός προβλήματος, έφεραν την επανάσταση στον τρόπο που ορίζουμε και αντιμετωπίζουμε τους πάσχοντες. Η ψυχοεκπαίδευση, το άνοιγμα των “συνόρων”, η προσπάθεια καταπολέμησης του στίγματος και οι καινούριες αντιλήψεις που δοκιμάζονται σε όλο τον κόσμο (κέντρα ημέρας, ανοιχτές δομές, θεραπευτικές κοινότητες) συνέβαλαν στην ανάπτυξη νέων προτάσεων για τη λύση του προβλήματος της ψυχιατρικής φροντίδας.

'Ομως οι κοινωνίες έχουν ακόμα να διανύσουν αρκετά χιλιόμετρα. Ωραίες οι παρεμβάσεις αλλά, παρεμπιπτόντως, αυτές γίνονται πάντα πιλοτικά. Το “πιλοτικά” είναι η λέξη-μπαλαντέρ για όσους αδυνατούν να σπάσουν αυγά με το κατεστημένο (εν προκειμένω με τις φαρμακευτικές εταιρείες, τους μεγαλογιατρούς και τις ιδιωτικές κλινικές). Στην πράξη, τα ψυχιατρεία κλείνουν και οι πάσχοντες μένουν στο έλεός τους ή στο έλεος των Συλλόγων και των εθελοντικών ομάδων που έχουν περιορισμένη ευθύνη, περιορισμένες δυνατότητες και δεν μπορούν να ασκήσουν πολιτική: διότι, σε τελική ανάλυση, ο τρόπος με τον οποίο προωθούνται οι αλλαγές (ή ανακυκλώνεται η στασιμότητα) συνιστά μια πολιτική πράξη. Και οι δικές μας πράξεις τι λένε; 'Οτι οι ψυχιατρικοί ασθενείς είναι αόρατοι, είναι ο τελευταίος τροχός της αμάξης. Και ενώ στα Κοινοβούλια του πολιτισμένου κόσμου έχουν ήδη θέσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων το ζήτημα της καταπολέμησης του στίγματος, εδώ δεν μιλάμε καν για αρρώστια. Συνεπώς, πάει το “κοινωνικό” κομμάτι της ψυχιατρικής: αν το ασπάζεται μόνο μία μερίδα του κόσμου, μόνο οι σχετικοί με το αντικείμενο, μόνο οι ακτιβιστές ή οι ρομαντικοί, η Κοινωνική Ψυχολογία/Ψυιχατρική δεν είναι τόσο “κοινωνική” όσο θα επιθυμούσαμε. Δομές δεν υπάρχουν και τα χρήματα για τις υπηρεσίες έχουν κατασπαταληθεί. Δεν μπορώ να πω ότι η Κοινωνική Ψυχολογία/Ψυχιατρική έχει συναντήσει τη χώρα που ζούμε, αφού καμία οργανωμένη κίνηση δεν έχει ευδοκιμήσει μέσα σε ένα περιβάλλον στη βάση του αδιάφορο.

Επιπλέον, η Ψυχιατρική έχει δρόμο προκειμένου να απεξαρτηθεί από την υπερσυνταγογράφηση.

Οι περιορισμοί στην Κοινωνική Ψυχολογία/Ψυχιατρική βρίσκονται μέσα μας. Στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε ο ένας τον άλλο και σε αυτά που δεν λέμε ανοιχτά. Τις τρικλοποδιές στην εξέλιξη, τις βάζουμε οι ίδιοι στον εαυτό μας.

Πρόκειται για θέμα λάθος προτεραιοτήτων.

* Η Δέσποινα Λιμνιωτάκη είναι Κοινωνική Ψυχολόγος, Πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής της Κοιν.Σ.Επ The Healing Tree