Η ιστορία της Κατερίνας

'Μα πού κρύφτηκες;' ρωτάω δυνατά στο δωμάτιο που φαίνεται άδειο.

'Ενα πονηρό γελάκι ακούγεται κάτω από το κρεβάτι.

'Δεν υπάρχει κανένας εδώ!' προσποιούμαι πώς δεν καταλαβαίνω από που έρχεται ο ήχος ενώ συνεχίζω να ψάχνω σε όλες τις υπόλοιπες γωνίες.

Το κρυφτό είναι το αγαπημένο παιχνίδι της μικρής. Δεν ξέρω πόσο καιρό ακόμα θα διατηρήσει εκείνη την παιδικότητα που την κάνει να πιστεύει ότι αν κουρνιάσει πίσω από την κουρτίνα ή στο πλάι του καναπέ, θα μετατραπεί αυτομάτως σε αόρατη. Αλλά το απολαμβάνω και δεν θέλω να τελειώσει αυτή η ηλικία ποτέ.

'Μπαμ!' κρεμιέται στην πλάτη μου τάχα πως κατάφερε να με τρομάξει και πέφτουμε κάτω από τα γέλια αγκαλιασμένες.

Τυπικό πρωϊνό Κυριακάτικο ξύπνημα με την κόρη μου.

Εκείνη την ώρα χτυπάει το τηλέφωνο. Το νούμερο είναι άγνωστο.

'Καλημέρα, είσαι η Δέσποινα;' μου λέει μια γυναικεία φωνή.

'Ναι'.

'Εγώ είμαι η Κατερίνα'.

'Είμαι αυτή που μιλήσαμε προχθές, μετά το τέλος της ομιλίας σου.'

'Είμαι στο κέντρο της πόλης. Μόνη μου, όπως συνήθως. Δεν έχω πουθενά να πάω, τίποτα να κάνω. Χρειάζομαι βοήθεια'.

Κοιτάζω έξω από το παράθυρό μου. Είναι μια υπέροχη μέρα, οικογένειες έχουν βγει να βολτάρουν στο πάρκο, οι παρέες έχουν κατακλύσει τα καφέ, η πόλη έχει σφρίγος, ρυθμό.

Τη θυμάμαι την Κατερίνα. Είχε έρθει να με βρει σε μια ανοιχτή συζήτηση με φίλους και εθελοντές πάνω στο θέμα της ψυχιατρικής φροντίδας και μέριμνας στην κοινότητα. Μια σταλίτσα, κοπέλα απροσδιορίστου ηλικίας με μάτια που λες και είχαν βυθιστεί μέσα στις κόγχες τους. Μου μίλησε για τον εαυτό της.

Η Κατερίνα κάποτε ζούσε μια όμορφη ζωή. Είχε εργασία, ετοιμαζόταν να παντρευτεί. Είχε φίλες με τις οποίες μοιραζόταν εμπειρίες, είχε οικογένεια με την οποία τσακωνόταν για το ποιος άφησε τα φώτα ανοιχτά στη βεράντα ή για το ποιος θα βγάλει τα σκουπίδια έξω. Είχε όνειρα, υπήρξε καλή μαθήτρια στο σχολείο, ήταν αγαπητή στο περιβάλλον της. Σαν κοίταζε τον εαυτό της στον καθρέπτη, έβλεπε πως ήταν και νοστιμούλα. 'Ολα αυτά την έκαναν να χαμογελάει από μέσα της με σιγουριά.

Ξαφνικά η συμπεριφορά της άρχισε να αλλάζει. Κομματάκι κομματάκι στην αρχή, μετά ολόκληρες πλευρές της λες και κατεδαφίζονταν, λες και πατούσε πάνω σε κινούμενη άμμο. 'Αρχισε να γίνεται ασταθής, παρορμητική. Νόμισε πως έφταιγαν οι καιροί, η κρίση ή η πίεση στη δουλειά. 'Αρχισε να απουσιάζει, να μένει ξάγρυπνη τις νύχτες, νηστική, απεριποίητη. Η σκέψη και ο λόγος της συγκεχυμένα, οι επιθυμίες της την εγκατέλειπαν. Το ίδιο και οι αντοχές της για ζωή, για δραστηριοποίηση ή δημιουργία.

Τα βράδια έβλεπε φιγούρες να χορεύουν τριγύρω, ξωτικά να προσπαθούν να της πάρουν το μυαλό.

Η Κατερίνα κατρακυλούσε αλλά δεν μπορούσε να το αντιληφθεί.

Το περιβάλλον της - ασυνήθιστο στην παρουσία τέτοιων συμπτωμάτων - μιλούσε για ιδιορρυθμία ή για κάτι περαστικό. Αλλά ο καιρός περνούσε και η κοπέλα κλεινόταν ολοένα και περισσότερο στο σπίτι της, φοβούμενη ακόμα και τη σκιά της, ένα αγρίμι που μιλούσε σε άλλη γλώσσα. Μόνο όταν οι κραυγές της έσπασαν το φράγμα των τεσσάρων τοίχων του δωματίου, μεταφέρθηκε ευσπευσμένα στην κλινική με διάγνωση πρώτου σχιζοφρενικού επεισοδίου. Στην πραγματικότητα, ο Γολγοθάς είχε μόλις αρχίσει.

'Εχουν περάσει χρόνια από τότε. Χρόνια που μετριούνται σε μιλιγκράμ. Κάποιες περίοδοι είναι καλύτερες από άλλες, αλλά όλες οι μέρες μαζί μοιράζονται το ίδιο χαρακτηριστικό: αυτό της βουβής αναμονής για κάτι που δεν έρχεται. Και η καθημερινότητα, τόσα στενά συνδεδεμένη με τη χημεία, μπερδεύεται με τη φαντασία. Ώρες κενές, λέξεις κούφιες, ύπνος, φαγητό και ξανά ταβάνι.

Το βαρέθηκε το περιθώριο, θέλει να ξαναρχίσει να ζει. Να διεκδικήσει τα συναισθήματα που έχασε, να βρει τις αισθήσεις που είναι ντοπαρισμένες, να κάνει κουβέντα μ' έναν άνθρωπο που δεν θα βιάζεται να φύγει από δίπλα της επειδή θα τον τρομάξει η μυρωδιά του θανάτου. Του ζωντανού θανάτου.

Η Κατερίνα δεν μπορεί να αναγνωρίσει τον παλιό της εαυτό πουθενά. Το χειρότερο είναι πως δεν μπορεί να δει τον εαυτό της στα μάτια κανενός συμπολίτη της. Και οι φίλες, η μια μετά την άλλη έπαψαν να τηλεφωνούν.

Καμιά φορά νομίζει πως είναι αόρατη. Μήπως όμως αυτή η εντύπωση είναι ένα δημιούργημα της φαντασίας της; Δεν είναι σίγουρη, πάντως από τότε που νόσησε δεν την ψάχνει και κανείς.

Οι περαστικοί την προσπερνούν. Το προσωπικό της κλινικής δεν τη βλέπει. Δεν βλέπει την Κατερίνα, βλέπει την αρρώστια.

Εδώ που τα λέμε δεν μπορεί να κάνει και αλλιώς. 'Οταν δεν επαρκεί, το προσωπικό θα βάλει προτεραιότητες. Η προτεραιότητα είναι να αδειάσει το κρεβάτι για τον επόμενο. Μετά, έχει ο Θεός.

Κανένας δεν θέλει για φίλη του την Κατερίνα. Η Κατερίνα δεν παίζει πια το ρόλο της φίλης, δεν μπορεί να το κάνει μόνη της. Δεν είναι σύντροφος, αφού το αγόρι της την εγκατέλειψε. Δεν είναι καν κόρη αφού νομίζει πως και η ίδια της η οικογένεια την έχει ξεγράψει.

'Ξέρεις τι είναι αυτό;' μου λέει κουνώντας στο χέρι το πακέτο με τα τσιγάρα της.

'Ενα πακέτο τσιγάρα;'

'Λάθος!' μου απαντάει.

'Αυτή είναι η αγάπη της μάνας μου. Τη βλέπεις; Κάθε φορά που έρχεται επισκεπτήριο στην κλινική, ψάχνει στον πάτο της τσάντας της για την αγάπη της. Μου πετάει την αγάπη της στα μούτρα και φεύγει'.

Η Κατερίνα θέλει ένα σπίτι για την ψυχή. 'Ενα δωμάτιο με διάφανους τοίχους για να βλέπει τη ζωή έξω και να βλέπεται από τους περαστικούς. Μια παρέα ανθρώπων μέσα στην οποία θα μπορεί να έχει ισότιμη θέση, να έχει μια πραγματική αγκαλιά. Δεν αντέχει να ζητάει άλλο βοήθεια, θέλει η βοήθεια να την αναζητήσει.

Δεν θέλει να παίζει πια κρυφτό.

Φτου ξελευτερία!

Η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 10 Οκτωβρίου. Θεσπίστηκε προκειμένου να ευαισθητοποιήσει το κοινό σχετικά με τα ψυχικά νοσήματα. Οι ασθενείς, οι οικογένειές τους, οι συγγενείς και οι φροντιστές κάνουν ένα παραγματικό αγώνα προκειμένου να βοηθήσουν τα άτομα που υποφέρουν, συχνά πέφτοντας θύματα των ελλείψεων του συστήματος σε προσωπικό και δομές υγείας. Περισσότερο όμως από τα υλικά, το στίγμα της νόσου περιθωριοποιεί τα θύματά του σε μια ζωή χωρίς ευκαιρίες και χωρίς δυνατότητα επανασύνδεσης με την κοινότητα.

Ας καταπολεμήσουμε μαζί την προκατάληψη. Ας σταματήσουμε να παίζουμε κρυφτό με την ψυχική υγεία.

(Η ιστορία πρωτοδημοσιεύτηκε σαν άρθρο στο περιοδικό eyedoll.gr, στις 6/10/2014 με τον τίτλο "Χρόνια που μετριούνται σε μιλιγκράμ - Η Κατερίνα)